Het verdriet van vlaanderen

Afgelopen weekend in Washington wandelde ik door het Meridian Hill Park, waar in de jaren 60 een heel aantal civil rights bijeenkomsten plaatsvonden – in 1970 werd het park door Angela Davis omgedoopt tot Malcolm X park. Zaterdag vond op die historisch plek de Day for African Liberation and Palestine plaats, met het oog op een hernieuwing van de Black Power beweging (met o.a. the New Black Power Party for Self-Defense). Ik kwam er per toeval langs, en bleef een tijdje luisteren naar de spekers op het podium. Een van hen maakte in het bijzonder indruk, hij was de International Representative van de Nation of Islam, de beweging waarvan Malcolm X jarenlang National Spokesman was. Na de toespraak, die tot actie en organisatie opriep, had ik een sterk verlangen om de spreker aan te spreken. Zonder dat ik goed wist wat te zeggen, gedreven door een vaag maar urgent gevoel dat er inderdaad iets gedaan moest worden, maar hoe, waar te beginnen… Ik stelde mijzelf voor aan hem en voegde eraan toe “I’m from Belgium, and I don’t know if you heard…” en hij onderbrak mij, knikte, nam mijn hand vast en zei “Yes, let’s talk about how we can organize and how we can be in touch in a useful way.” Inderdaad Nadia, de nood aan voorbeelden en inspiratie van bevrijdingstrijden, in het bijzonder de civil rights beweging in de Verenigde Staten. Ik voelde me nogal klein en onder de indruk – in die historische plek, met leiders van die historische bewegingen. En tegelijkertijd voelde ik ook hoe individuele woede een verbinding vond met een veel groter en collectief web van strijd en solidariteit. (Trouwens, een concreet ideetje uit een van de andere toespraken: “bevrijdingsschool”, of buitenschoolse klassen voor scholieren om de kritische wijsheid van de bevrijdingsbewegingen van de 20ste eeuw bij te brengen.)

De platform tekst is er – de tekst werd dit weekend in De Standaard en De Morgen gepublicerd. Morgen wordt de tekst hopelijk in Le Soir gepubliceerd. Het is een instrument om te mobiliseren tegen het racisme dat (op een structurele manier) onze samenleving doordringt, en dat om structurele acties vraagt. Als petitie kan de tekst hier ondertekend worden.

Wat roken allemaal kan teweegbrengen. Zit je daar op je kamertje te genieten van een verboden sigaretje, en word je toch niet betrapt zeker… Hetgeen resulteert in een zware schorsingsstraf, en BANG, voor je’t weet zit je op een trein naar Antwerpen, ben je een jachtgeweer aan het kopen, en ga je mensen die er niet wit en vlaams genoeg uit zien koelbloedig neerknallen, vermoorden. Een mens zou toch graag willen dat ze je beter informeerden over de schadelijke effecten van roken. Of had het meer te maken met de nevaste effecten van een rookverbod? Niet uit te sluiten, hier in California mag je ook nergens roken en dit is zonder twijfel de staat van de (overvolle) gevangenissen, hetgeen toch iets zegt over het verband tussen een rookverbod en criminaliteit? Terzake bracht ongetwijfeld meer nuance en complexiteit in het debat. Het was de zware schorsingsstraf die het ‘m deed… Een adolescent zo’n zware straf opleggen is genoeg om een jong leven te breken, voor je’t weet springt zo’n verloren en gebroken jongere op de trein naar Antwerpen, gaat een jachtgeweer kopen en gaat mensen die er niet wit en vlaams genoeg uitzien neerknallen. Allé, dat zo’n schooldirectie daar niet aan denkt als ze straffen uitdelen. Een pluim voor Terzake om dat onder onze aandacht te brengen.

Wat dan weer hoogst eigenaardig is, is dat Terzake de manier waarop jongeren “gestraft” geweest zijn in hun leven niet naar voorschuiven in hun berichtgeving over misdaden en moorden wanneer de daders niet wit of niet vlaams genoeg zijn. Het mag toeval heten, maar in de berichtgeving over niet-witte daders, of over imaginaire niet-witte daders – da’s nu officieel een nieuwe categorie van misdrijven, ofschoon sommige onder ons al langer dan vandaag wisten dat dit bestond – gaat de aandacht toch echt wel een andere richting uit. Problemen van cultuur, religie, systematisch gebrek aan een goeie opvoeding aangepast aan onze samenleving, etc. je weet wel, de dingen die je een door en door goeie vlaamsche jongen nooit in de schoenen kan schuiven. Stel je voor! Alsof je zou zeggen dat vorige week in de straten van Antwerpen twee vrouwen en een meisje in koele bloede neergeschoten werden omwille van de inherente problemen (van diepgeworteld racisme en xenofobie) in de vlaamse cultuur, een ingebakken impuls (superioriteitsgevoel en beschavingsmissie) van het christendom en het systematisch gebrek aan een goeie opvoeding aangepast aan onze (multi-etnische en multi-religieuze) samenleving. Niemand die je au serieux zou nemen, toch?

Nee nee nee, het is cruciaal om deze witte dader als een gek voor te stellen, om in zijn psychologie en verleden te graven naar traumas die zijn daden zouden kunnen verklaren (en geef toe, een straf omwille van een verboden sigaretje kan tellen…). Om zijn eigen verklaring dat hij zoveel mogelijk niet witte mensen wilde doodschieten, in vraag te stellen: net zoals het in de media al duidelijk was het belgische Marokkanen waren die Joe neergestoken hadden, was het voor (een deel van) de media duidelijk vorige week dat het te vroeg was om over racisme te spreken. Het blijkt wel verdacht erg vaak “te vroeg” of “te laat” (weten jullie nog, vorige eeuw, toen Europa racistisch was?) te zijn om over racisme te spreken. En als we’t dan toch over racisme hier en nu willen hebben, dan moet het vooral over het Vlaams Belang gaan. En tussen individuele motieven, daden en waanzinnigheid aan de ene kant, en de boze geest van het Vlaams Belang aan de andere, kan de goegemeente zich weer veilig afschermen van vervelende vragen over hoe diep racisme en xenofobie zich in de struktuur en het weefsel van onze samenleving genesteld hebben. No smoking gun in their/our hands, right…